Europa zou tegen 2050 klimaatneutraal moeten zijn, dat staat in de greendeal. Maar de VS, Azië, Rusland en China doen liefst niet teveel toezeggingen… De afgevaardigden van de meest vervuilende landen stuurden trouwens hun kat naar de klimaatconferentie te Glasgow.
Los van het feit dat de EU slechts verantwoordelijk is voor 6,6 % van de wereldwijde uitstoot, wat minder is dan wat India op zijn eentje uitstoot en in het niet zinkt naast China dat 29 % uitstoot, wil ik het hier niet hebben over het nut van klimaatplannen of mij niet mengen in al of niet wetenschappelijke discussies over mogelijke invloeden en procenten, maar mij integendeel wel richten op de inhoud van dit provinciale klimaatplan.
Dat het klimaat een natuurlijke golfbeweging kent van opwarming en afkoeling en dat wij, naast de invloed van de zon, de oceanen , de verschuiving van de tektonische platen en de kanteling van de aarde en de wijziging van het magnetische noorden op aarde, slechts voor een heel klein deel verantwoordelijk zijn voor deze klimatologische wijzigingen, betekent niet dat wij niets moeten doen. Integendeel.
We moeten al het mogelijke doen om sober om te gaan met onze aarde en vooral met haar, al dan niet fossiele , grondstoffen. We moeten al het mogelijke doen om te kunnen leven in een gezond milieu en om onze kinderen en kleinkinderen een veilige en gezonde toekomst te kunnen bezorgen.
Maar we moeten er ook voor zorgen dat onze wereld, Europa, Vlaanderen en zeker onze provincie, leefbaar blijven. Leefbaar, niet alleen op milieugebied, maar minstens ook op sociaal en economisch vlak (level playing fields). Onze inspanningen voor het klimaat moeten bijgevolg milieuvriendelijk en duurzaam zijn. We mogen ons niet laten verleiden om van dit welvarend Europa een economisch ontwikkelingsgebied te maken. Want ook dat bepaalt de leefbaarheid van ons volk.
Onze oprechte inspanningen mogen zeker niet leiden tot onze economische ondergang en tot economisch voordeel van diegenen die op de klimaatconferentie afwezig bleven…
Laat ons dus rustig , maar vooral realistisch dit provinciaal klimaatplan aan een nader onderzoek onderwerpen.
Ik lees in dit plan heel mooie woorden en ik wil hier vooral het schrijfteam, de ad hoc experts en de stuurgroep danken voor het uitmuntende en gedegen werk dat werd geleverd bij het opstellen van dit plan, dat bol staat van wetenschappelijk onderbouwde cijfergegevens en bijna de vorm krijgt van een wetenschappelijke studie, met en volgbare en begrijpelijke logica. – Het Klimaatplan is trouwens duidelijk niet alleen een Klimaatplan, maar ook een Milieuplan. Maar dat is goed want beiden zijn verweven. Proficiat hiervoor.
Maar het gaat hier niet om een wetenschappelijke studie maar om een politiek gestuurd project. Het blijft een plan van de politieke meerderheid waarin weinig potten worden gebroken.
In het huidige klimaatplan 2020, dat in 2014 werd goedgekeurd werden 3 hoofddoelen gedefinieerd:
- In 2020 is de provincie als organisatie klimaatneutraal
- In 2020 zijn minstens 20 % van de gemeenten klimaatneutraal
- Burgers worden gestimuleerd om effectief een reductie in de broeikasgasuitstoot te realiseren.
Niettegenstaande alle geleverde inspanningen werd geen van deze drie doelstellingen gehaald. Uw plan was blijkbaar toen al onrealistisch en onhaalbaar. Iets te ambitieus dus.
U wilde de broeikasgasuitstoot verminderen door:
- Energie te besparen
- Zelf groene energie op te wekken of aan te kopen
- Compenseren door bijvoorbeeld energiebesparende maatregelen op een andere locatie te betalen.
Het grote voordeel is dat een aantal zaken werden bestudeerd en gemeten. Er kwam een broeikasgasinventaris, een duurzaamheidsscreening, een participatietraject voor klimaatbeleid en een catalogus klimaatmaatregelen.
Resultaat: de broeikasgasuitstoot werd met 15,9 % verminderd. Slechts 3 gemeenten zijn klimaatneutraal en 43 % van de lokale besturen zijn nog bezig met de opvolging van de uitstoot…bij enkele gemeenten is de uitstoot gestegen en bij enkele is de uitstoot gezakt tussen 2 en 66 %. Maar geen nood de resterende uitstoot kan worden gecompenseerd in het zuiden….
En deze compensatie kost de burger veel geld en valt natuurlijk niet te controleren, er is hier dus geen enkele resultaatsverbintenis. Of gaat de deputatie een jaarlijkse delegatie sturen naar Peru om daar te gaan opmeten welke bijkomende oppervlakte met bomen werd beplant?
Ok dat we de resterende uitstoot van de provincie compenseren. Maar niet in het buitenland, maar in eigen land. Beter controleerbaar en we zijn al te veel verstedelijkt. Hier compenseren kan dit verbeteren
De meest meetbare en zichtbare resultaten vinden we in de aanleg van fiets-o-strades en de resultaten van de dienst integraal waterbeleid m.b.t. de aanleg van overstromingsgebieden en herstel van de natuurlijke beddingen van waterlopen, en in de aan de gang zijnde energietransitie in onze provinciale domeinen.
Het voorliggende klimaatbeleidsplan is blijkbaar minder ambitieus :
Er gaat vooral geld naar studie, onderzoek en planning: De focus ligt op proefcentra, niet op realisatie.
In principe kan natuurlijk niemand iets tegen de 7 strategische doelstellingen van het klimaatplan 2030 hebben.
Voorwaarde is wel zoals eerder gezegd dat we in een wereld blijven, die leefbaar is in alle opzichten.
Toch wil ik enkele opmerkingen en vragen aangaande dit plan op een rijtje zetten:
Het bevat 227 acties waarvan 155 beslist beleid. Er zijn er goede bij, er zijn er vage bij, waar ik op mijn honger blijf hoe ze uitgewerkt gaan worden en wel concreet resultaat gaan brengen.
Wat ik niet terugvind is wat elk van die actie kost/gaat kosten, inclusief mankracht. In die zin ben ik benieuwd naar de resultaten van de ‘Werkgroep rond Financiering’.
- Organisatie klimaatneutraal en klimaatveilig
Er werd blijkbaar geen rekening gehouden met de recyclage van zonneboilers , windmolens, batterijen en zonnepanelen?
Of speelt dit niet mee in het kader van de duurzaamheid. Duurzaamheid is waarschijnlijk een van de meest misbruikte termen in onze samenleving. Is een elektrische wagen duurzaam, wetende dat hij deels werd gebouwd op kinderarbeid, uitbuiting en roofbouw op onze grondstoffen. Wetende dat heel wat onderdelen in het buitenland worden geproduceerd en overzee moeten worden getransporteerd?
Is een windmolen duurzaam, wetende dat de afgedankte carbonwieken niet gerecycleerd kunnen worden en momenteel verdwijnen onder de aarde in de Amerikaanse woestijnen?
Is een zonnepaneel duurzaam wetende dat het niet kan gerecycleerd worden en dat hun capaciteit al na 15 jaar sterk afneemt tot de helft?
Is werken met elektriciteit duurzaam, wetende dat we onze energie moeten aankopen in het buitenland. In Duitsland dat nog met steenkool en gas elektriciteit produceert, of in Polen dat nog met bruinkool werkt, of in Frankrijk dat zijn elektriciteit uit kernenergie haalt, terwijl we hier de kernenergie afbouwen?
We gebruiken duurzame aankoopgidsen, maar voor de koffie worden nog steeds papieren zakjes met poedermelk en suiker gebruikt…. Dit heet dan duurzame en lokaal geproduceerde voeding?
We verduurzamen onze watervoorziening en -gebruik…. Maar hier in het provinciehuis komt er alleen warm water uit de kranen van de lavabo’s bij de toiletten…
- Klimaatbewustzijn groeit bij iedereen
U beoogt een klimaatbewuste en zelfredzame samenleving
iedereen klimaat bewuster maken is een goede zaak. Alles hangt er echter van af op welke manier je dat doet en met welke argumenten. Andere meningen en zelfs dissidentie moeten ook steeds aan bod kunnen komen. Dat is het wezen van democratie.
De samenhang van klimaatbewust leven met een zelfredzame samenleving ontgaat me, aangezien we nu al een groot deel van onze energie moeten aankopen en er al verschillende jaren op rij angst is voor stormpannes en stroombeperkingen.
Gelukkig blijft de provincie via de werking van Kamp c en Hooibeekhoeve inzetten op onderzoek, begeleiding en sensibilisatie voor de , ik citeer “transitie naar een landbouwsector in harmonie met de omgeving, waarbij bijvoorbeeld alternatieve productiemethoden onderzocht worden met een betere balans tussen rendement, dierenwelzijn en impact op het milieu” zoals gedeputeerde Lemmens het zo mooi verwoordde
De transitie in de landbouw is echter niet van die aard dat kleine landbouwbedrijven dit aankunnen.; zodat het onmogelijk wordt om onze voeding lokaal te produceren of aan te kopen.
- We versterken de open ruimte als klimaatbuffer
U wil de open ruimte versterken als klimaatbuffer. U wil dat doen door ontharding
Maar de fiets-o-strades die de provincie aanlegt blijven nog steeds hard en niet water doorlatend.
Bovendien wil u de natte natuur herstellen door o.a. 5 overstromingsgebieden aan te leggen en door de waterkringloop te sluiten.
Maar de op de gecreëerde overstromingsgebieden worden geen water-regulerende bomen zoals wilg of populier of planten zoals riet aangeplant. Nochtans hebben deze bomen een grote water absorberende eigenschap en een grote luchtzuiverende werking, en hebben ze ene verkoelende functie op hittedagen. Het waterabsorptie vermogen van riet is algemeen bekend, maar het heeft bovendien ook een water zuiverend effect en heft een positief effect op het zuurstofgehalte in het ware en op de waterbiodiversiteit.
U werk samen met natuurpunt, dat in Turnhout een vennengebied creëerde van ca 100 ha. Maar dat vennengebied is omgebouwd tot schrale heidegrond, niet tot moerassig bosgebied.
- Stads-en dorpskernen klimaatneutraal en klimaatveilig
U wil een een fijnmazig groenblauw netwerk uitbouwen, maar de deputatie levert nog altijd omgevingsvergunningen af waarbij oude waterafvoerbeekjes, die intussen deels zijn verzand en dichtgegroeid, volledig worden dichtgelegd en overbouwd…
De meeste beken in dorpen en steden zijn gewone riolen geworden…
De beekherstelprojecten werken blijkbaar enkel in rurale gebieden en niet in dorps- en stadkernen…
U wil de ongewenste bebouwing en het oneigenlijk gebruik van bebouwing in de open ruimte verminderen , maar enkel in agrarische context.
De deputatie slaagt er blijkbaar niet in om in een dorps-of stadcontext een onderscheid te maken tussen verharde en onverharde open ruimte en staat in het kader van stadsinbreiding ook het bebouwen van de bestaande groene open ruimten in de steden toe, zodat zowel de verharding als de opwarming toeneemt in de steden.
- Energie is maximaal lokaal en hernieuwbaar
U wil de samenwerking organiseren rond hernieuwbare energie op de bedrijventerreinen, maar staat toe dat dag en nacht grote energie- opslorpende lichtreclames worden gebruikt.
- Onze mobiliteit is gezond en met minder CO2 uitstoot
Het heeft weinig nut om hier de vervuilende wagens te bannen als ze in Azië en Afrika gewoon blijven rondrijden. Waarom voorzien de provincie niet in een premie voor sloop van oude wagens, zodat ze niet terug in omloop kunnen worden gebracht. Het effect hiervan zou dubbel zijn: u bevordert de recyclage van gebruikte grondstoffen en vermindert effectief de uitstoot van broeikasgassen op wereldvlak. Provincie tevreden, burger tevreden, Europa tevreden.
- Onze economie is klimaatneutraal en klimaatveilig georganiseerd
U wil korte ketenproductie stimuleren en lokale producten promoten, maar , maar gaat in de landbouw dan wel experimenteren met sorghum, een Afrikaanse graansoort.
Op het eerste zicht een lovend initiatief, maar wordt ook rekening gehouden met de mogelijke neveneffecten? We voerden aardappelen in en tegelijk ontdekten we de bestrijding van de coloradokever, we hebben onze tuinen vol geplant met buxus en worden nu overstelpt door buxusmotten, …
Tot slot kunnen we stellen dat dit klimaatplan weinig ambitieuze resultaatsverbintenissen inhoudt en nog heel wat lacunes bevat.
In de inleiding schetst u de Europese , federale en Vlaamse context, en even terecht stelt u dat de Europese tussentijdse doelstellingen werden aangescherpt. Tenslotte moet een klimaatplan binnen onze provinciale bevoegdheden, competenties liggen en betaalbaar en duurzaam zijn. Maar dit alles mag geen drempel zijn om op korte termijn effectieve en voor de hand liggende acties door te voeren.
En vandaar een milde onthouding.
tussenkomst gebracht door Erik De Quick op de provincieraad van 25/11/2021